گزارش ششمین دوره جشنواره مروجان

کتابخوانی، از مهمترین فعالیت‌های فرهنگی و ماندگار عصر حاضر است که به سبب حضور رقبای قدرتمندی مانند رایانه، تبلت، تلوزیون و … با کم اقبالی مواجه شده است. مقوله کتابخوانی، دسترسی به اطلاعات و ترویج مطالعه از مؤلفه‌های اصلی دنیای جدید است. با کتاب خوب است که انسان رشد می‌کند و برای حرکت آماده می‌شود. مطالعه و اطلاعات، عامل مهم توسعه و ایجاد فرهنگ محسوب می‌شوند. برای دستیابی به توسعه پایدار و رشد همه جانبه، راهی جز گسترش مطالعه و توجه به کتاب نیست. به همین دلیل، ضرورت دارد برنامه های اندیشه‌مدار و دقیقی در کشور پیش بینی شود که بتواند به توسعه کتابخوانی کمک کند.

از اینرو، برای افزایش فرهنگ مطالعه در بین عموم مردم باید فعالیت‌ها و برنامه‌هایی انجام شود که افراد را فارغ از سطح اقتصادی، محل زندگی، سطح تحصیلات و شغل، با کتاب آشنا و به کتابخوانی ترغیب نماید. به این ترتیب، افراد کتابخوانی را جزئی از زندگی روزمره و نیازی همچون دیگر فعالیتهای روزمره برخواهند شمرد و جامعه به سوی رشد و تعالی گام خواهد برداشت. در عصر تلویزیون، ماهواره، شبکه‌های مجازی و همراه و بمباران ذهن مردم با تصاویر و انگاره‌های بعضاً بی‌مایه و بی‌ارزش نیاز به کتاب بیش از گذشته احساس می‌شود. چرا که ترویج کتابخوانی فعالیت خود را به این اصل متمرکز ساخته که خدماتش را با زندگی روزمره مردم درآمیزد، به حل مشکلاتشان کمک کرده، استعدادهایشان را بپروراند و با هدف‌های والای معنوی و اخلاقی که دارد آنان را از گرایش‌های نامناسب از سرگرمی‌های ناسالم و خواسته‌های نامطلوب، باز دارد.

در این دست فعالیتها غالباً تفاوتی برای استفاده و مطالعه میان افراد به لحاظ کوچک و بزرگ، فقیر و غنی، عالم و عامی، شهری و روستایی وجود ندارد. همه، فارغ از هر نژاد و ملیت و مذهب و قومیت، به مطالعه تشویق و ترغیب می‌شوند و گردهم‌آیی فرهنگی برای آنان فرصت مطالعۀ انواع منابع اطلاعاتی به منظور حفظ و انتقال دانش را فراهم می‌آورد تا در بالا بردن توانمندی اندیشه‌ورزی و ارتقاء معلومات آنان ایفا کند. در این راستا سازمانها و نهادهای مرتبط با کتاب و کتابخوانی باید سعی کنند علاوه بر ارائه خدمات به افراد عادی و تحت دامنۀ خدمت‌رسانی خود، با فراهم کردن شرایط فیزیکی و تسهیلات مناسب به مردم شهری و روستاییان در ترویج کتابخوانی بکوشند و این خدمات را از طریق گروه های ترویج کتاب، کتابخانه‌های سیّار و دیگر تسهیلات، به نقاط دوردست و کم‌جمعیت گسترش دهند.

برنامه‌ریزان فرهنگی کشور، هدف‌گذاری‌های متعددی برای ترویج مطالعه در ایران انجام داده‌اند. برای برآورده شدن این اهداف همه‌ساله ابتکارهایی از سوی نهادها و سازمان‌های متولی کتاب و کتابخوانی صورت گرفته است.

در راستای همگامی با تلاش‌های فرهنگی بین المللی، هم‌افزایی و توسعه همکاری ملی دستگاه‌ها و نهادهای مختلف برای ترویج و توسعه کتاب و کتابخوانی ، معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان سیاستگذار و متولی حوزه امور فرهنگی با همکاری بخش خصوصی و مردم، به منظور کمک به توسعه پایدار کشور، تأمین هرچه بیشتر فضای کتابخوانی در مناطق مختلف کشور و حمایت از فعالیتهای مردمی در ترویج کتابخوانی، فعالیتهای مختلفی تدارک دیده است.

بنا بر اهمیت موضوع کتابخوانی و ضرورت اقدام پایه ای در این زمینه “جشنواره تقدیر از مروجان کتابخوانی” از سال ۱۳۹۳ شکل گرفت. جشنواره با هدف شناسایی، تشویق و ترغیب افراد و گروه‌های فعال در حوزه کتابخوانی و ترویج مطالعه، شکل گرفته است. این جشنواره بر خودجوش بودن فعالیت‌ها و غیردولتی بودن آنها تاکید دارد و هدف اصلی خود را رونق کتاب و مطالعه از طریق تشویق فعالان مروج کتاب ‌قرار داده است. جشنواره فعالیت خود را در دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آغاز کرده است. بیشتر تشکل‌های غیردولتی مروج کتاب مانند انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران، شورای کتاب کودک، کانون توسعه فرهنگی، موسسه حامی، موسسه جهک، انجمن سیمرغ، شورای کتاب کودک و … جزء هسته اصلی و شکل دهندگان به این جشنواره هستند.

گزارش ششمین جشنواره تقدیر از مروجان کتابخوانی                          دریافت فایل pdf

هدف

“ششمین جشنواره تقدیر از مروجین کتابخوانی”، جشنواره‌ای مردم‌نهاد است که با هدف شناسایی، تشویق و ترغیب افراد و گروه‌هایی که در حوزه کتابخوانی و ترویج مطالعه فعالیت می‌کنند توسط تشکل‌های غیردولتی مرتبط با کتاب و با حمایت معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار می‌شود.

تعاریف

• ترویج کتابخوانی: ترویج کتابخوانی شامل فعالیت‌هایی است که به افزایش، گسترش و استمرار کتاب‌خوانی در میان مردم می‌انجامد.
• سازمانهای مردم‌نهاد: تمامی سازمان‌هایی که به صورت داوطلبانه و بدون وابستگی مستقیم به دولت یا دریافت بودجه از آن، فعالیتهای مردم نهاد را دنبال می کنند و اهداف غیرانتقاعی دارند.
• موسسات خصوصی: نهادها و تشکلهایی که بدون وابستگی به دولت فعالیت کرده و اهداف انتقاعی و کسب درآمد دارند.
• مروجان کتاب: تمامی افراد، نهادها، موسسات، گروه ها و سازمانهای دولتی و غیردولتی که در زمینه معرفی، ترویج و تبلیغ کتاب فعالیت می کنند.

بخش‌های جشنواره

• بخش گروه‌ها و نهادهای غیردولتی که یکی از فعالیت های آن‌ها ترویج کتاب‌خوانی است مانند:

سازمان‌های مردم نهاد، واحدهای صنفی (مانند: مراکز توانبخشی، خیریه‌ها، نانوایی‌ها، مغازه‌داران، آرایشگاه‌ها و…)، بخش خصوصی و مراکز خدمات عمومی (مانند: بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها، آموزشکده‌ها، مراکز تفریحی و…)، فضاهای مجازی و مروجان الکترونیکی (مانند: فعالان شبکه‌های اجتماعی، برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی، مطبوعات، اپلیکیشن‌های کتابخوانی، پادکست‌ها و…) و …

• بخش افراد (هر فردی که ‌در زمینه ترویج کتابخوانی فعالیت داوطلبانه داشته باشد می‌تواند در این بخش شرکت کند) مانند:

استادان دانشگاه و مراکز آموزشی، مادران، زنان خانه‌دار،کشاورزان، مروجان عشایر، کارکنان بیمارستان‌ها (اعم از پزشکان، پرستاران، بهیاران و …)، رانندگان، نانواها، معلمان، دانش‌آموزان، امامان‌ جماعت،کتابداران، مربیان مهد کودک، هنرمندان، کتابفروشان، نویسندگان، مترجمان، قضات، کسبه، دانشجویان، بازنشستگان، کتابداران مدارس و …

• بخش بین‌الملل:
  • گروه‌ها و افراد فارسی‌زبانِ مروج کتاب در خارج از کشور
  • گروه‌ها و افراد خارجیِ فعال مروج کتاب در ایران
  • فعالیت‌های ترویج کتابخوانی در کشورهای فارسی‌‌زبان یا دارای جمعیت‌های بزرگ فارسی‌‌زبان
• بخش نگاه ویژه:
  • مروجان سیار
  • مروجان در مناطق دوزبانه (زبان‌های بلوچی، ترکی، عربی، کردی و…)
  • مروجان برای افراد با نیازهای ویژه (روشندلان، ناشنوایان، توان‌یابان جسمی و ذهنی و…)
• بخش نشان استمرار:

افراد یا گروه‌هایی که در دوره‌های گذشته برگزیده یا شایسته تقدیر شده‌اند نمی‌توانند در بخش‌های دیگر شرکت کنند. آن‌ها می‌توانند با ارائه گزارشی از فعالیت‌های گذشته و فعالیت‌های متفاوت جاری و طرح‌های نو در این بخش شرکت کنند.

نهادهای همراه جشنواره

• معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
• خانه کتاب ایران
• سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
• نهاد کتابخانه های عمومی کشور
• سازمان بهزیستی کشور
• کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
• انجمن حامی (حمایت از توسعه فضاهای آموزشی و فرهنگی)
• ستاد عالی هماهنگی کانون های فرهنگی و هنری مساجد
• انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران
• دانشگاه شهید بهشتی
• اتحادیه انجمنهای علمی-دانشجویی علم اطلاعات و دانش شناسی ایران (ادکا)
• انجمن نویسندگان کودک و نوجوان
• خانه کتابدار کودک و نوجوان
• خبرگزاری کتابداری و اطلاع رسانی ایران (لیزنا)
• کانون توسعه فرهنگی کودکان
• جهک
• خانه کتابدار کودک و نوجوان
• یونسکو
• شورای کتاب کودک

آمار شش دوره برگزاری جشنواره

روند اجرایی و برگزاری جشنواره

• برگزاری جلسات هماهنگی جشنواره توسط “شورای هماهنگی شبکه مروجان کتابخوانی کشور”
• تهیه طرح جشنواره توسط شورا و ارائه به دفتر مطالعات و برنامه ریزی فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
• تائید برگزاری جشنواره توسط دفتر مطالعات
• تعیین دکتر محسن حاجی زین العابدینی به عنوان دبیر ششمین دوره جشنواره
• تشکیل دبیرخانه برگزاری ششمین جشنواره از ۱۵ تیر ۱۳۹۸
• تهیه فراخوان جشنواره و اعلام و ارسال آن
• ایجاد بانک اطلاعاتی جشنواره بر روی سایت “شبکه کتابخوانی کشور”^[۱] برای ثبت نام و ارسال مستندات
• به روزرسانی سایت ویژه جشنواره مروجان^[۲] به نشانی: moravejan.ir که از سومین دوره این جشنواره راه‌اندازی شده بود
• تهیه رایانامه شبکه به عنوان بستر اصلی ارسال آثار به جشنواره به نشانی: ketab@gmail.com
• راه‌اندازی شورای برنامه‌ریزی با دعوت از افراد و گروه‌های فعال و منتخبین سال گذشته؛
• تشکیل ستاد خبری؛
• تدوین فراخوان به فارسی و غیرفارسی؛
• طراحی پوستر جشنواره؛
• نصب پوستر جشنواره در مراکز مختلف؛
• ارسال پوستر جشنواره به شهرهای مختلف؛
• نصب ۹ پوستر جشنواره (عرض ۲٫۵ در طول ۳٫۶) بر روی بیلبوردهای مختلف در مناطق مختلف شهر تهران؛
• مشاوره با مجموعه‌های از سازمان‌ها و نهادهای مرتبط و جذب حامیان مالی و اجرایی؛
• ارسال دعوت‌نامه به همه شرکت کنندگان دوره‌های پیشیین جشنواره جهت شرکت در دوره چهارم؛
• ارسال پیامک به مروجان و دعوت از آن‌ها جهت شرکت در جشنواره؛
• تماس تلفنی با تمامی برگزیدگان و مشارکت کنندگان دوره های قبل؛
• تشکیل گروه و کانال تلگرامی و گفتمان کتاب‌محور و ترویجی آنها حتی پس از مراسم اختتامیه جشنواره با بیش از ۶۰۰ عضو فعال؛
• بارگذاری اطلاعات مربوط به برگزیدگان سه دوره قبل جشنواره در سایت؛
• بارگذاری گزارش دوره‌های پیشیین جشنواره در سایت؛
• تشکیل بانک اطلاعاتی طرح‌های رسیده؛
• بارگذاری طرح‌های رسیده بر روی سایت؛
• ایجاد صفحه اینستاگرامی مخصوص جشنواره؛
• تدوین شاخص‌های داوری؛
• انجام کارشناسی و داوری اولیه طرح‌ها؛
• انجام مرحله دوم داوری توسط شورای سیاستگزاری و کارشناسان مربوطه؛
• داوری نهایی؛
• انعکاس خبر و رویدادهای جشنواره در روزنامه ها، خبرگزاریها، صدا و سیما، رسانه های هفته کتاب و …
• برگزاری کارگاه آموزشی در بخش فعالیت‌های جنبی جشنواره
  • مدلهای جهانی فرهنگ کتابخوانی و ترویج کتابخوانی در ایران (مدرس: مهدی محسنی) (با حضور بیش از ۵۰ شرکت کننده)
• انتشار بولتن ویژه خبری جشنواره به زبان فارسی
• انتشار ویژه نامه ترویج کتابخوانی در ایران در نشریه انگلیسی زبان iBulletin
• برگزاری نمایشگاهی از مدلها و تجربیات ترویج کتابخوانی در سطح جهانی و ایران
• برگزاری مجمع عمومی شبکه مروجان کتابخوانی کشور در جنب مراسم اختتامیه
• تقدیر از خانم منیر همایونی به عنوان پیش کسوت ترویج کتابخوانی در مراسم اختتامیه جشنواره
• برگزاری مراسم اختتامیه تقدیر از افراد و گروه‌ها با حضور مسئولین و تشکل‌ها و افراد فعال در سراسر کشور در روز شنبه ۲۵ آبان ۱۳۹۸ در سالن اندیشمندان علوم انسانی همزمان با بیست و هفتمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران.

شاخص‌های داوری

شورای برنامه‌ریزی این دوره از گروه‌ها و افراد برگزیده سال گذشته و از متخصصان ذیربط تشکیل شد، که پس

از ارزیابی و آسیب‌شناسی دوره های قبل، شاخص‌های زیر را برای ارزیابی آثار رسیده تعیین کردند:

• تأثیر پایدار در گسترش کتاب‌خوانی میان مردم؛
• خلاقیت و نوآوری در برنامه‌ها و شیوه‌های اجرایی؛
• استفاده مناسب از مشارکت مردم و چهره‌ها؛
• استفاده خلاقانه و بهینه از امکانات و ظرفیت‌های عمومی و مردمی؛
• قابلیت معرفی به سایر مناطق به‌عنوان الگو؛
• اثربخشی فعالیت‌های کتابخوانی در رفتارهای اجتماعی یا فعالیت‌های عمومی مردم؛
• فعالیت به شکل داوطلبی (شاخص ترجیحی)؛
• فعالیت در قالب گروهی (شاخص ترجیحی)؛

روند داوری

در این دوره جشنواره؛ داوری در چهار مرحله به صورت زیر انجام پذیرفت:

• مرحله اول :

ارزیابی اولیه از نظر انطباق با معیارهای جشنواره، صحت مستندات ارسالی و کامل بودن اسناد صورت پذیرفت.

• مرحله دوم:

طرح ها به صورت ریزتر و تخصصی تر ارزیابی شد و طرح‌های مشابه و مشترک مشخص شد و بر اساس امتیازی که به دست آورند رتبه بندی شدند.

• مرحله سوم:

داوری دقیق و تخصصی توسط اعضای شورای هماهنگی شبکه مروجان کتابخوانی کشور

• مرحله نهایی:

از بین نامزدهای  راه یافته به مرحله نهایی، طرح های برگزیده و شابسته تقدیر مربوط به هر بخش مشخص و اعلام شد.

هیات داوران

ترکیب هیئت داوری به گونه ای بود که همه گروه‌های غیردولتی و مردم نهاد و متخصصان مرتبط با هر یک از موضوعات در ارزیابی حضور داشتند  و داوری همه جانبه نگری صورت پذیرفت.

داوران مرحله دوم:

• فرمهر منجزی
• فرح حق نژاد
• کیمیا امینی
• فریبا اقدامی
• محسن حاجی زین العابدینی

داواران مرحله نهایی:

1. علی کاشفی خوانساری
2. مهرزاد دانش
3. سید کاظم حافظیان رضوی
4. فاطمه پازوکی
5. مجید رهبانی
6. فرمهر منجزی
7. ابوالفضل هاشمی
8. هادی آشتیانی

اسامی برگزیدگان ششمین دوره جشنواره تقدیر از مروجان کتابخوانی