فهرست کتاب برای مطالعه باشگاه‌ها

چهار فهرست کتاب به شرح ذیل است:

۱. کتاب‌های سال‌های پیش از دبستان

۲. کتاب‌های سه سال اول دبستان (شامل کلاس‌های اول، دوم، و سوم)

۳. کتاب‌های سه سال آخر دبستان (شامل کلاس‌‌های سوم، چهارم و پنجم)

۴. کتاب‌های دوران دبیرستان

قرار این بود که باشگاه‌های کتابخوانی کودک و نوجوان در دبیرخانه جشنواره ثبت نام کنند، اسامی آن‌ها ثبت شده و امکان بهره مندی از تخفیف کتاب را از طریق کتابفروشی‌های شهرشان پیدا کنند، بر اساس فهرست کتاب‌های مناسب ــ که بر اساس کتاب‌های برگزیده فهرست‌ها و نهادهای مختلف تهیه شده بود ـ در اختیار کتابفروشی ها قرار گرفته کتاب‌ها را انتخاب کنند و بخرند، هر عضو دست کم یک کتاب به باشگاه ارائه کند، کتابخانه‌های کوچک را تأسیس و یا تقویت کنند، کتاب‌های خریداری شده را با هم مبادله کنند و بخوانند، درباره کتاب‌های خوانده شده گفت و گو و آنها را داوری کنند. و نهایتاً کتاب برتر را از نگاه خود در باشگاه، انتخاب کنند و سپس در نامه‌هایی به نویسندگان کتاب‌های برتر نظر خود را درباره کتاب‌های برتر می‌نویسند و کتاب‌هایی را که پسندیده‌اند در فیلم‌های کوتاه موبایلی به دیگران معرفی کنند. سپس در مرحله شهرستان کتاب‌های برگزیده باشگاه‌ها با حضور نمایندگان آن‌ها داوری دوباره شده و کتاب یا کتاب‌های برگزیده از نظر کودکان و نوجوانان شهر انتخاب شود. هم چنین با داوری فیلم‌ها و نامه‌های بچه‌ها توسط داوران تعیین شده از سوی ستاد اجرایی هر شهر بهترین فیلم‌ها معرفی و بهترین نامه‌ها به نویسندگان انتخاب و در مراسم پایانی شهرستان از آنان تقدیر به عمل آید و جایزه بچه‌های شهر به نویسنده برگزیده اهدا شود.

شیوه انتخاب کتاب‌های برگزیده
در ایران سالانه بیش از ۱۱۰۰۰ (یازده هزار) عنوان کتاب برای کودکان و نوجوانان منتشر می‌شود که این غیر از کتاب‌های درسی و کمک درسی دبستان و دبیرستان است. دبیرخانه جام باشگاه‌های کودک و نوجوان تلاش داشت فهرستی از کتاب‌های برگزیده در ۵ سال اخیر را ارائه دهد، کتاب‌هایی که هم در کتابفروشی ها موجود باشد و هم از ارزش‌های ادبی و هنری و علمی و فنی و محتوایی برخوردار باشد.

گزینش فهرستی از بین چند هزار کتابی که در ۵ سال منتشر شده است، به سادگی ممکن نیست و نیاز به اتخاذ روش‌های مناسب دارد.
برای تهیه این فهرست تشکیل شد، دو راه در پیش بود

۱. تشکیل گروه داوری و بررسی کتاب‌های منتشر شده و انتخاب کتاب‌های برگزیده از میان آنان
۲. اعتماد به انتخاب فهرست‌ها و جوایز فراگیر کتاب کودک و نوجوان ایران

راه دوم انتخاب شد، اما به آن هم بسنده نشد و تلاش شد در هر جایی که فکر می‌کردیم ضعفی وجود دارد، ان را با مراجعه به گروه داوری اصلاح کنیم. در کشورمان جوایز متعدد دولتی و غیردولتی در حوزه‌ی کتاب کودک وجود دارد. در زمینه‌ی جوایز دولتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هر سال کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و چند جشنواره مانند جایزه ادبی پروین اعتصامی را برگزار می‌کند. هم چنین کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان جشنواره کتاب کودک و نوجوان را برگزار می‌کند و علاوه بر آن فهرست کتاب‌های مناسب را نیز تهیه می‌کند.

در حوزه‌ی غیردولتی شورای کتاب کودک ایران نیز هر ساله ضمن معرفی کتاب‌های برگزیده خود، فهرست کتاب‌های مناسب را با درجه بندی عرضه می‌کند. هم چنین فهرست لاکپشت پرنده هر فصل با ارزیابی کتاب‌های منتشر شده، فهرستی از کتاب‌های برگزیده را منتشر می‌کند و در پایان سال نشان طلایی و نقره‌ای را به بهترین کتاب‌های سال اعطا می‌کند.

وزارت آموزش و پرورش هم دفتر انتشارات و تکنولوژی آموزشی، فهرستی از کتاب‌های مناسب را در قالب کتابنامه های رشد منتشر می‌کند.

در کنار این جوایز و جشنواره‌ها، جوایز دیگری مانند گوزن زرد (جایزه به انتخاب کودکان و والدین)، جایزه شهید حبیب غنی پور، جایزه کتاب برتر (انجمن فرهنگی ناشران کودک و نوجوان)، جایزه سپیدار (بهترین کتاب زیست محیطی کودک و نوجوان) و… وجود دارد.

در تهیه این فهرست از تمام فهرست‌ها و جوایزی که نام برده شد، بهره گرفته شده و هر کتابی که به فهرست راه یافته است، حداقل در یک فهرست (یا جایزه) نهادهای ادبیات کودک دولتی و غیردولتی حضور داشته است. این فهرست کتاب‌های چاپ اول پنج سال اخیر را دربرمی‌گیرد.

پس از تهیه فهرست اولیه، فهرست در اختیار نمایندگان سازمان بهزیستی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان قرار گرفته و در نشستی به نقد و بررسی فهرست پرداخته و برخی از ضعف‌های آن برطرف شد. در این مرحله کتاب‌هایی حذف و کتاب‌هایی اضافه شد تا کتاب‌هایی مناسب فراهم آید.

تلاش شد در تهیه فهرست به نیازهای گوناگون کودکان هم از نظر موضوع و هم از نظر قالب‌های ادبی توجه شود و فهرست، فهرستی متنوع و مناسب باشد.

در نهایت چهار فهرست جداگانه برای سنین مختلف تهیه شد، با این توضیح که این مرزبندی خیلی خشک نیست و بیشتر این مربیان باشگاه‌ها هستند که تصمیم می‌گیرند کدام عضو را در کدام گروه قرار دهند و برای مثال یک دانش‌آموز سوم دبستان را در گروهی بالاتر بنشانند.